Ko‘plab oilalarda kechki vaqtda yoki yotoqxona bilan bog‘liq ekranlarga oid maxsus qoidalar mavjud.
Odatda uchraydigan misollar:
- Yotoqxonada telefon bo‘lmasligi
- Telefonlar tunda pastki qavatda zaryad qilinishi
- Uxlashdan 1 soat oldin ekran ishlatmaslik
- Telefon tunda “bezovta qilmang” rejimida yoki shunga o‘xshash rejimda bo‘lishi kerak
- Telefon Kidslox ilovasi yordamida tunda bloklanadi
Bularning barchasi yaxshi va amaliy fikrlar bo‘lib, telefonlarning bolalar uyqusiga (ham miqdoriga, ham sifatiga) salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkinligi tushunchasiga asoslangan. Keling, buni batafsilroq ko‘rib chiqamiz.
Avvalo, bolalar ko‘pincha kattalar kabi impulslarini boshqara olmaydi va shuning uchun qaramlik keltiruvchi odatlarga ko‘proq moyil bo‘ladi. Kechqurun telefonni nazoratsiz, cheklovsiz erkin ishlatishga ruxsat berilsa, ko‘p bolalar kechga qadar o‘yin o‘ynab, onlayn suhbatlarda qatnashib yoki videolar tomosha qilib qoladi.
Bu esa charchoqqa olib keladi, uning ta’sirlarini siz yaxshi bilasiz! Biz hammamiz to‘liq va sifatli uyquga muhtojmiz, ayniqsa bolalar uchun bu juda muhim. Shu sababli ko‘plab oilalar Kidslox orqali telefonlardan tungi foydalanishni cheklashni afzal ko‘radi.
Ba’zida bola telefonni kechga qadar ishlatmaslikka qaror qilsa ham, kelayotgan bildirishnomalarni tekshirishni to‘xtata olmaydi va hatto tunda bir necha marta uyg‘onib bunga urinadi.
Shuningdek, yotoqxonadagi nazoratsiz shaxsiylik bolalarga odatda taqiq qilingan o‘yinlar, saytlar, videolar kabi kontentni ko‘rishga imkon yaratadi. Shu sababli ko‘plab oilalar stollarni umumiy xonalarga qo‘yadi va televizorlarni ham yotoqxonadan olib tashlaydi, nafaqat telefonlarni. Bu esa ota-onalarga bolalarining nima bilan shug‘ullanishini ko‘rish imkonini beradi.
Biroq, bu mavzuning yana bir jihati bor — bolalarimizning xulq-atvori xavotirga sabab bo‘lmasa ham. Ekranlardan chiqadigan ko‘k nur tananing tabiiy uyqu-uyg‘onish ritmini buzadi, bu bolalar va kattalarga uxlab qolish va uyquni saqlashni qiyinlashtiradi. Uyqudan oldin juda ko‘p vaqt ekran qarshisida o‘tirish yomon uyqu sifati va kunduzgi charchoqqa olib keladi, bu esa umumiy sog‘liq va farovonlikka salbiy ta’sir qiladi.
Bunga qarshi amaliy yechim — uxlashdan kamida 1 soat, iloji bo‘lsa 2 soat oldin ekranlardan uzoq turishdir. Bundan tashqari, kun davomida ko‘proq tabiiy ko‘k nurga duch kelish ekran nuri ta’sirini kamaytirishga yordam beradi — ya’ni kunduzgi soatlarda tashqarida ko‘proq vaqt o‘tkazish.
Ekranlarning uyquga salbiy ta’sirini kamaytirish uchun yana bir nechta amaliy tavsiyalar:
- Bolangizga an’anaviy soat olib bering, shunda “mening telefonim signal” degan bahona bilan telefonni yostiq yonida ushlamasin
- Kun davomida jismoniy mashqlar va ochiq havoda o‘ynashni rag‘batlantiring
- Bolangizga barqaror uyqu rejimi o‘rnatishga yordam bering, bunga telefonni o‘chirish yoki uni yotoqxona tashqarisida zaryad qilish kiradi (kamida uxlab yotishdan 1 soat oldin)
- Hammangiz uchun umumiy telefon zaryadlash joyini tashkil eting, faqat bolalar uchun emas
- O‘zingizning kechki paytda telefonni yoningizda saqlash odatlaringiz bolaning ham shunday qilishiga ta’sir ko‘rsatadimi, o‘ylab ko‘ring
Uy sharoitidagi barcha qoidalar singari, bolalar o‘sib ulg‘aygan sari ehtiyojlar o‘zgarishi mumkin, nima samarali va nima samarasizligini qayta ko‘rib chiqing, agar eski qoidalar endi foyda bermasa, yangi usullarni sinab ko‘ring.